موسیقیدانان ایرانی؛ از گذشته تا امروز

پیرنیا از ۱۳۳۵ تا ۱۳۴۶ مدیر برنامه رادیو گلها بود. وی در سال ۱۲۷۹ شمسی و در خانواده‌ای روشنفکر و اشرافی به دنیا آمد. پدر او، حسن پیرنیا” از روشنفکران دوران خود بود که مناصب ی زیادی از جمله نخست‌وزیری را در طول حیات خود بر عهده‌داشت، وی همچنین به خاطر تالیف مجموعه‌ی ۳ جلدی تاریخ ایران باستان”، به عنوان اولین پژوهشگر مدرن تاریخ ایران شناخته‌می‌شود. تعلیماتی که داوود پیرنیا از پدر دید، در شکل‌گیری تفکر او نقشی به سزا داشت. پدربزرگِ وی، نصرالله خانِ مشیرالدوله” نیز صدر اعظم ایران بود که در شکل‌گیری حکومت مشروطه در ایران نقشی اساسی داشت.

رادیو گلها, برنامه گلها, ارکستر گلها, آرشیو رادیو گلها, داوود پیرنیا, زندگینامه داوود پیرنیا, بیوگرافی داوود پیرنیا, عکس داود پیرنیا

"داود پیرنیا در تهران زاده شد. پدرش حسن پیرنیا - مشیرالدوله- از دولتمردان روشنفکر و تاریخ پژوه دوره قاجار بود."

این عقیده‌ی من است که موسیقی ایرانی به میزان زیادی مدیون داوود پیرنیاست، زیرا او در لحظه‌ی بحرانی در تاریخ ایران، موسیقی ما را به نحوی شایسته از تباهی نجات داد. اگر تلاش‌های او نبود، موسیقی عربی، ترکی یا موسیقی پاپ غربی، موسیقی ایرانی را تماماً محو و نابود می‌کرد. استاد محمد رضا شجریان

پیرنیا تحصیلات ابتدایی را در منزل فرا‌گرفت و برای ادامه‌ی تحصیل وارد مدرسه‌ی فرانسوی سن‌ لویی” در تهران شد. او سپس برای تحصیل در رشته‌ی حقوق به سوئیس رفت، جایی که همزمان با تحصیل، با اصول پایه‌ی موسیقی کلاسیک و نواختن پیانو آشنا‌شد. پس از بازگشت از سوئیس به تبع رشته‌ی تحصیلی خود، در وزارت دادگستری و پس از آن وزارت دارایی مشغول به کار شد. از جمله‌ی دستاوردهای او در زمان تصدی مشاغل دولتی می‌توان به تاسیس کانون وکلا” و اداره‌ی آمار ایران” اشاره‌کرد. وی در اواخر دوران مسئولیت خود، در زمان نخست وزیری قوام”، سمتِ معاونت وی را برعهده‌داشت. موقعیت ی پیرنیا و همچنین اعتبار خانوادگی او در این دوره، موجب‌شد تا با اکثر شخصیت‌های نامدار و بزرگان ادبیات و هنر آن دوره آشنا‌شود، آشنایی که پایه و اساس بزرگترین دستاورد زندگی‌ او در آینده‌‌‌ی نزدیک بود.پس از سقوط دولت قوام، پیرنیا نیز از مقام خویش استعفا‌کرده و کار دولتی را کنار‌گذاشت. در روزهایی که موسیقی ایرانی روزهای سختی را می‌گذراند و با وجود رادیویی که با پخش موسیقی سطح پایین و حمایت‌ از برخی از جریان‌های منحط، موسیقی عوام‌پسند را به عموم عرضه‌می‌کرد، هنر استادان موسیقی اصیل ایرانی می‌رفت تا در کنج انزوا به فراموشی سپرده‌شود. در این شرایط پیرنیا توانست نظر مقامات سازمان برنامه و بودجه را به شرایط حساس آن‌دوره جلب‌کرده و با کسب حمایت مالی لازم، اقدام به تاسیس ارکستر گلها نماید. ارکستری که از آهنگ‌سازان، خوانندگان و نوازندگان بنام آن دوره تشکیل‌شده‌بود و بعدها با شرکت عده‌ی بیش‌تری از هنرمندان تکامل‌یافت. وی در سال ۱۳۳۴ پیشنهاد ساخت برنامه‌ی گلهای جاویدان را به پرویز عدل داد و این سرآغازی بود بر دفتر ۲۳ ساله‌ی رادیو گلها. "داوود پیرنیا، بنیانگذار برنامه گلهای رادیو ایران. برنامه ای که در بیست و دو سال زندگی خود به معتبرترین جایگاه پیوند شعر و موسیقی سنتی تبدیل شد."

حضور و خدمات دولتی داوود پیرنیا

بازگشت پیرنیا به ایران همزمان بود با سمت نخست وزیری میرزا حسن خان مشیرالدوله و آن دوره به علت اندک شمار بودن تحصیل کنندگان در اروپا ، این گروه پس از مراجعتشان به ایران به مقامات عالی از جمله وزارت می رسیدند. ولی این امر در مورد پیرنیای جوان صدق نکرد و حسن خان مشیرالدوله فرزند خود را در دادگستری به عنوان ثبت کننده دفتر که از نخستین رده های شغلی بود ، با هدف آشنا کردن وی با اصول تشکیلات اداری گماشت. با این توضیح که داوود خان پیرنیا رساله دکترای خود را در دانشگاه لوزان با عنوان " در تطبیق قوانین جزا " نوشته و با درجه ممتاز پذیرفته شده بود. کانون وکلای دادگستری در ایران ، به همت داوود خان پیرنیا و همکاران تحصیل کرده وی و با توجه به سازمان و تشکیلات دستگاه قضایی کشورهای اروپایی و اهمیتی که دولت ها و جوامع برای اجرای صحیح قوانین قایل هستند، در سال ۱۳۱۰به عنوان یکی از ارکان ملی و مکمل قوه قضاییه بنیان نهاده شد و در ادامه و اواخر دوران خدمت وی، این مرد وارسته به دلیل تعلق خاطر داشتن به هنر از جمله ادبیات و موسیقی، پیشنهاد نخست وزیری که به او شده بود را رد کرد . داوود خان پس از ده سال ریاست و صدارت کانون در دوره دیگری از خدمات دولتی خود ، در وزارت دارایی مشغول به کار گشت و چون ذات او در بنیان نهادن شیوه ها و نو آوری بود، به ایجاد اداره آمار همت گماشت . داوود خان پیرنیا در سال ۱۳۲۵ به عنوان مشاور و معاون قضایی دوران نخست وزیری قوام السلطنه ، زمانی که ایران در اشغال متفقین بود ، انتخاب و به مجلس شورای ملی معرفی شد. از مهم ترین خدمات ی این بزرگمرد به تلاش در برقراری حاکمیت ملی و تمامیت ارضی در آذربایجان به کمک از جان گذشتگی غیورمردان آذربایجان می توان اشاره کرد . ( تصویر زیر نیز برگرفته از کتاب محقق نازنین و زحمتکش ، حبیبالله خان نصیری فر است که داوود خان پیر نیا را در فرودگاه بغداد و در عنفوان جوانی نشان می دهد .) "داوود پیرنیا در دوران نخست وزیری احمد قوام معاون او بود؛ این عکس او را در دیداری رسمی در بغداد همراه با امیر حمزه در سال 1946 میلادی نشان می دهد."

زندگی هنری داوود پیرنیا

آن دوران و با برپایی گردهماییهایی واقع درباغ گلندوئک نظام السلطان خان خواجه نوری که ادامه راه مجالس پیروان میر عبدالوهاب بود و از آن دوران به یادگار مانده و رهروان پیر در آن به بحث و گفتگو می نشستند و با توجه به اینکه یکی از هدفهای برگزاری این مجالس ، شعر و موسیقی و متون عرفانی بود ، داوود خان پیرنیا ( در این جلسات با نام درویشی مهر دوست شرکت می کرد) در همنشینی با دوست داران عرفان و بزرگان شعر ، فرهنگیان ، دولتمردان و هنرمندان شایسته وهمزمان با عزلت گزینی و کناره گیری وی از عالم ت ، پیوسته به دنبال اندیشه های عرفانی خود و ادامه روند این مجالس و همراه کردن این بزرگان با خود بود و در نهایت شد آن چه که باید می شد و باغبان گلهای موسیقی ایران در این مجالس ، بذر برنامه گلها را نهاد . مهارت و توانایی داوود خان پیر نیا در تلفیق شعر و موسیقی خاص ایشان بود ، به طوریکه به نقل از اطرافیان وی ، هنگام انتخاب شعر و قطعات موسیقی بارها به قطعه گوش فرا می داد و پس از اضافه و کم کردن آن ، شعر مورد نظر خویش را با موسیقی تلفیق کرده و دوباره شروع به گوش دادن آن می کرد و گفته شده که حتی برای دوستان صاحب نظری که به ملاقات وی می آمدند ، برنامه مورد نظر را پخش کرده و نظر آنان را جویا می شد . از خاطرات نقل شده ایشان ، به تکلیف ادبیات محول شده به وی در سوییس من باب تفسیر قطعه ای از شعر" روسو" می توان اشاره کرد . زمانی که برای چندمین بار مشغول خواندن شعر بود به ناگه صدای آهنگی از منزل همسایه به گوشش رسید و تطابق قطعه و آن موسیقی با هم به گونه ای بود که داوود خان را مجبور به مراجعت به منزل همسایه و پرس و جو در باب نام و پدید آورنده ملودی کرد . "تنهایی " نام اثر یکی از ناشناخته ترین آثار موسیقیدان شهیر لهستانی ، "شوپن" بود . کلاس موعود فرا رسید و استاد سختگیر پس از بررسی تکالیف ، پیر نیا را مخاطب قرار داد و اشاره کرد که نوشته شما را از سایرین جدا کردم و از جای خود بلند شد و به سمت وی رفت و با توجه به سختگیر بودن استاد ، پیرنیای جوان به گمان اینکه قرار است مورد شماتت و مضحکه استاد قرار گیرد ، نگران گشت و استاد گفت : با اجازه ریاست این بخش از دانشگاه، نوشته شما را به وزارت فرهنگ فرستادم و دست او را فشرد و رو به کلاس کرد و جمله ای از تکلیف داوود خان را با صدای بلند تکرار کرد : موسیقی شعر است و شعر موسیقی و هنگامی که این دو با توجه به مفهوم و معنی با هم آمیخته شوند، تأثیر دو چندان می شود. "داوود پیرنیا در کنار هنرمندان برنامه گلها از جمله ملوک ضرابی" داوود خان ، از شاگردان ویولن استاد ابوالحسن خان صبا نیز بود که به گفته خود ایشان از سال ۱۳۲۱ به علت گرفتاری های شغلی ، کار نوازندگی را رها نمود و سال ها پس از درگذشت استاد صبا ، قطعه ای در سه گاه و زنگ شتر را با ویولن نواخته و شرح مبسوطی در نحوه نوازندگی ویولن وی بیان داشت . وی همچنین دستی هم در آهنگسازی داشته که آهنگ ساخته شده توسط ایشان در برنامه شماره ۲۲۹ گلها ، در مایه بیات زند باپنجه غیر قابل وصف پیانوی استاد بزرگ مرتضی خان محجوبی و طنین صدای حسین خان قوامی اجرا گردید . برنامه گل ها : در بحبوهه هرج و مرج اوضاع ی جهان هنگام جنگ جهانی دوم ، نفوذ غرب به ایران و به دنبال آن تأثیر آن ها روی موسیقی ایران ( که ای کاش تأثیری به درست از موسیقی کلاسیک و مدرن غربی گرفته می شد و فقط فرهنگ عوام و خیابانی آن ها به موسیقی ایران نفوذ نمی کرد) نوعی ابتذال به موسیقی ایران راه یافت و گنجینه موسیقی اصیل ایرانی و اشعار شاعران بزرگ ایرانی بتدریج به دست فراموشی سپرده شد .شماری از بزرگان اهل هنر زمان از این روند رو به تباهی اظهار نگرانی کرده و فقدان حمایت و ایجاد اختلال در رشد موسیقی را به دست وزارت فرهنگ ارشاد آن دوران ، مایه شرمساری می دانستند. تا جایی که مشیر همایون شهردار ، پیانیست بزرگ اظهار داشت که اعمال نفوذ ، طرفداری افراطی و پارتی بازی ! سبب شده بود که پخش موسیقی از رادیو دچار انحطاط گردد و تبدیل به وسیله تبلیغاتی برای اجرا در عروسی ها و موقعیت های مشابه جهت استفاده مالی گردد. در همین روزهای شلوغ تاریخ ایران و روزی از روزهایی که داوود خان به دیدار کیومرث خان وثوقی، ترانه سرای فقید رفته بود ، نگران از وضع موجود جهت جلوگیری از بیشتر فرو رفتن در مرداب موجود ، تصمیم به تولید برنامه گلها گرفت .( گرچه همان طور که در بالا اشاره شد ، بذر این برنامه در جلسات باغ گلندوئک کاشته شد .) و در ادامه و در سال ۱۳۳۴ به ترغیب دکتر پرویز عدل، به همکاری با رادیو دعوت شد و برنامه ای ادبی به نام "گلهای جاویدان" را پیشنهاد کرد و با موافقت اداره روبرو گردید و شروع سلسله برنامه گلها با نام گلهای جاویدان و با همکاری اساتید " احمد عبادی " ، غلامحسین بنان " ، " ابوالحسن صبا " و "عبدالعلی وزیری" به مدت ده دقیقه با گفتاری از دیوان حافظ در نوروز ۱۳۳۵ آغاز گشت . کیفیت بالای برنامه گلها ، نوع نگرش جامعه و عموم را نسبت به موسیقی و موسیقیدان تغییر داد. تا پیش از این زمان، بخش عظیمی از جامعه برای خوانندگان و موسیقیدان های زن احترام کمی قائل بودند و به جرأت می توان گفت که این برنامه برای برای نخستین بار در تاریخ دوره اسلامی ایران ، دست اندرکاران موسیقی را به عنوان رهبر، استاد ، ستاره ها و خبرگان هنری ناب شناخته و دیگر آن هارا از قماش مطرب و خوانندگان کاباره ای تلقی نکردند . گلهای جاویدان در تعبیر گلی است که هرگز نمیرد ، نمادی از پویایی و جاودانی فروزه های معارف ایرانی که به مدت ۲۳ سال اشعار شاعران و سخن ادیبان را همراه با نوای موسیقی اصیل ایرانی مهمان خانه های مردم کرد . بزمی عارفانه ، محفلی عاشقانه ، تلفیقی از شعر و موسیقی و نثر با عشق و پیشگام در بنیان نهادن شیوه ای نو در زمینه همگام نمودن شعر و موسیقی با صدای انسان در جهت گسترش فرهنگ اصیل ایرانی و با هدف رسیدن به احوال درویشی و نیل به خویشتن. به عقیده بزرگان و صاحب نظران ، این ابتکار داوود خان پیرنیا ، حاوی آموخته های استثنایی در معارف و احوال حضوری در عرفان و بینش بود . "پس از گلهای جاویدان که هر هفته به عرضه آثار یکی از شاعران برجسته ایران اختصاص داشت "گلهای رنگارنگ" به میدان آمد که شعرهای گونه گونی را با شماری قطعات موسیقی در خور عرضه می‌کرد. چیزی نگذشت که "گلهای صحرائی" پدید آمد برای عرضه موسیقی بومی و پس از آن "یک شاخه گل" برای تک شعرها و تک آهنگ‌های درخشان و "برگ سبز" برای اجرای شعر و موسیقی عرفانی." پس از مدتی پیرنیای فقید متوجه شد که این سبک برنامه شاید برای ذوق گسترده تر عموم سنگین باشد و تصمیم به تولید برنامه ای دیگر با نام گلهای رنگارنگ گرفت که از نظر مضمون با تنوع بیشتر ادبی و همراه با اشعار مدرن و ترانه های عاشقانه باب روز و تصنیف ها بود . در این برنامه خوانندگانی چون استادان گلپایگانی ، ناهید ، الهه ، پروین ، ایرج و سیما بینا به اجرای برنامه پرداختند که مورد اقبال عموم قرار گرفت و می توان گفت که ماندگارترین تصنیف های تاریخ موسیقی ایران در این دوره طلایی رقم خورد . علاوه بر برنامه های یاد شده ، داوود خان پیرنیا اقدام به ساخت برنامه برگ سبز نمود که دکلمه اشعار بزرگان ایران زمین و خواندن آن شعرها به گونه آوازی بود. همینطور برنامه یک شاخه گل که در هر برنامه به معرفی یکی از بزرگان شعر ایران زمین می پرداخت و گلهای صحرایی که گامی بلند بود در جهت تباه نشدن حق موسیقی محلی ایران زمین که از مناطق مختلف و گروه های قومی ایران تشکیل شده بود. این بزرگمرد، طی بیست و سه سال نزدیک به ۱۵۰۰ برنامه از خود به یادگار گذاشت و راه خود را در مجالس دیدار دراویش دلباخته و قلندران آزاد اندیش در برنامه گلها ادامه داد و با تشکیل ارکستری با نوازندگان مجرب ، خوانندگان کار بلد و آهنگسازان بی بدیل ، در آن آشفته بازار موسیقی ایرانی ، دوران طلایی موسیقی ایرانی را کلید زد . برنامه گلها شامل گلهای جاویدان ( ۱۵۷ برنامه) ، گلهای رنگارنگ (۴۸۱ برنامه ، از شماره ۱۰۰ آغاز گشته و تعدادی از برنامه ها دارای شماره الف و ب می باشد .) ، برگ سبز (۳۱۲ برنامه ) ، شاخه گل ( ۴۶۵ برنامه ) و گلهای صحرایی ( ۶۲ برنامه ) بود . آوازه و موفقیت برنامه گلها بی دلیل و اتفاقی نبود ، بلکه به دلیل انتخاب شعر و آهنگ ، انتخاب نوازنده و از همه مهمتر همکاری با صاحب ذوق های زمانه بود که گویی رویایی بیش نبودند و آن زمان به واسطه شهرت و نام "پیرنیا" بود که بزرگانی که به سختی حتی در انظار عمومی حاضر می شدند ، به شرکت در برنامه گلها رغبت نشان می دادند . خلاقیت و هوش و ذکاوت موروثی و نبوغ ادبی ایشان از جمله مواردی است که می توان نام برد . در ادامه، دقت و دلسوزی او بود که باعث می گشت تا بارها و بارها برنامه را گوش فرا داده و از بر کرده و ویرایش کند و از همه مهمتر از اهل ذوق های صاحب نظر م بگیرد . در یکی از مصاحبه هایی که با آقا بیژن پیرنیا انجام گشته ، به احیای مثنوی صدری توسط داوود خان پیرنیا اشاره شده که با آگاهی یافتن از اینکه درویشی در دل کویر هست که این آواز را می خواند ، گروهی را به دیدار با این پیرمرد فرستاد و بعدها ابوالحسن خان صبا آن را در ردیف دستگاهی موسیقی ایرانی جای داد . استاد فرهاد فخرالدینی ، موسیقیدان ، آهنگساز ، تنظیم کننده و رهبر ارکستر ملی ایران در مورد پیرنیای فقید و برنامه گلها طی مصاحبه ای با خانم جین لویسون این گونه اظهار داشت: "همه کسانی که در آفرینش برنامه گلها شرکت داشتند ، از جمله ابولحسن صبا ، مرتضی محجوبی ، تجویدی ، داوود پیرنیا و رهی معیری ، افرادی با فرهنگ بالا و آدم هایی فوق العاده بودند . بایستی تأکید کرد که ما در آن زمان هیچ گونه سرگرمی دیگری نداشتیم . ممکن بود کسی هفته ای یک بار به سینما برود ، اما تلویزیونی نبود که تماشا کنیم. در نتیجه به رادیو رو می آوردیم و بهترین برنامه همه دوره های رادیو ، برنامه گلهای جاویدان بود . بعد نوبت به گلهای رنگارنگ رسید . در آغاز استادانی همچون تجویدی ، محجوبی و صبا روی این برنامه ها کار کردند و سپس روح الله خالقی که گروه بزرگی داشت و بانی ارکستر گلها بود ، وارد صحنه شد . . . " دکتر داریوش صفوت، موسیقیدان و عضو هیأت مؤسس و مدیر اسبق مرکز حفظ و اشاعه موسیقی نیز در مصاحبه با خانم جین لویسون به نکاتی دیگر اشاره کرده : "برنامه گلها تلاشی برای اجرای موسیقی معتبر ایرانی بود . این برنامه از جلسه های خصوصی که در آن بهترین موسیقدانان شرکت داشتند الهام می گرفت . بسیاری از این موسیقیدان ها پیر شده و چندان مناسب نبود که از آنها برای اجرای کنسرت های عمومی دعوت کرد . اما دانش موسیقیایی داشتند که در معرض خطر نابودی برای همیشه بود، در حالی که باید در اختیار عموم قرار می گرفت . آقای پیرنیا با تولید این برنامه ها دست به کار گرانبهایی زد . گلها نه فقط تأثیر عظیمی بر موسیقی ایرانی گذاشت ، بلکه آشکارا درک مردم را از ادبیات فارسی افزایش داد. هنگامی که گلها پخش می شد ، خیلی طبیعی به نظر می رسید که مردم کارهایشان را رها کنند و به موسیقی گوش دهند . " "داریوش صفوت (۷ آذر ۱۳۰۷، شیراز - ۲۷ فروردین ۱۳۹۲، کرج) موسیقی دان سنتی ایرانی، نوازنده سنتور و سه‌تار و از شاگردان حبیب سماعی، ابوالحسن صبا و حاج آقا محمد ایرانی مجرد بود." به نقل از مسعود حسن خانی نوازنده ویولن ارکستر گلها ، مدرس و آهنگساز، داوود خان پیرنیا به شخصه نظارت بر ضبط قطعات را با دقت مثال زدنی خود از اتاق فرمان انجام می داد. تا جایی که ایرادهای مربوط به اجرا را با درمیان گذاشتن آن با رهبر ارکستر رفع میکرد . برنامه کودک : در سال ۱۳۳۵ باز هم خلاقیت داوود خان پیرنیا متبلور شد و برنامه کودکی متولد گردید که به وسیله کودکان دبستانی اجرا می گشت و اجرای آقا بیژن پیرنیا اداره میشد . در این برنامه خانم روشنک و مولود عاطفی نیز شرکت داشتند که در طی هفته، به مدت یک ربع از ساعت هفت تا هفت و ربع بامداد و جمعه ها به مدت سه ربع اجرا می گشت. از سال ۱۳۳۷ آقای دکتر منوچهر معین افشار ، دوست و همکار همیشگی داوود خان پیرنیا سردبیری برنامه کودک را عهده دار گشت . به قول اسماعیل خان نواب صفا ، کودکان آن روز ، پدران و مادران امروز هستند و هریک دارای فرزندان متعدد. از جمله آقای بیژن پیر نیا که درجات تحصیلی عالی در رشته حقوق را طی نموده و سرکار خانم سیما بینا که هنوز آهنگ های محلی را اجرا می کنند.

پایان رادیو گلها و سالهای پایانی عمر داوود پیرنیا

رادیو گلها تا آبان ۱۳۴۵ با مدیریت و سرپرستی پیرنیا به کار خود ادامه داد، در آن سال پیرنیا از مقام خود استعفا داد. پیرنیا در سال ۱۳۵۰ در سن ۷۱ سالگی درگذشت. برنامه‌ی گلها از آن پس، با نام گل‌های تازه”، تحت سرپرستی رهی معیری” و پس از آن محمد نقیبی” به کار خود ادامه داد تا اینکه در نهایت در سال ۱۳۵۱ هوشنگ ابتهاج”،  سکان هدایت آن‌را در دست گرفت. ابتهاج در این سری از برنامه‌ها به جهت تنوع ایجاد بیش‌تر، برخی از اشعار خود را نیز در مضمون برنامه‌ها گنجاند. نتیجه‌ی زحمات ابتهاج و دیگر هنرمندانی که با وی همکاری می‌کردند، تولید ۲۰۱ قسمت برنامه تا سال ۵۷ بود. بسیاری از صاحب‌نظران بر این باورند که علی‌رغم تلاش‌های بی دریغ این سه تن، گل‌های تازه هرگز نتوانست به دوران اوج سابق برگردد. در این دوران بسیاری از هنرمندان قدیمی از برنامه جدا شده بودند و ابتهاج با مشکلات فراوانی در باب ادامه‌ی کار رادیو گلها دست به گریبان بود. با این حال در همین دوران نیز آثار بسیار شاخصی با همکاری محمد رضا شجریان”، علی تجویدی” و عبدالوهاب شهیدی” تولید شد که از غنای موسیقایی بالایی برخوردارند. پیرنیا در زمان سرپرستی خود بر رادیو گلها، با تولید قریب به ۱۵۰۰ برنامه، رکورد جدیدی از تولید از خود بر جای گذاشت، وی توانست به شکل صحیحی از ارائه‌ی موسیقی دست‌یابد که بدون افول از معیارهای موسیقی اصیل ایران و نزدیکی با فرهنگ موسیقی مبتذل باب شده در آن روزگار، دربرگیرنده سلیقه‌ی تمام اقشار جامعه بود. "برآورد می شود در طول ده سال سرپرستی داوود پیرنیا بر برنامه گلها، ۱۵۷ گلهای جاویدان، ۴۸۱ گلهای رنگارنگ، ۴۶۵ شاخه گل، ۳۱۲ برگ سبز، و ۶۲ گلهای صحرائی، در جمع ۱۴۳۷ برنامه در رادیو تولید شده باشد." پیرنیا به موسیقی علاقه داشت و شیفته‌ی آن بود، اما به مانند سایر همکاران خود موسیقیدان نبود، او درک و اشراف کاملی بر موسیقی ایران داشت. بزرگترین حسن وی آن بود که برای تولید برنامه‌ها از نظرات بسیاری از همکاران و آشنایان خود کمک می‌گرفت و با م و نظرخواهی از اهل فن، سعی در تطبیق برنامه‌ها با معیارهای موسیقی ایرانی داشت و در عین حال سعی می‌کرد سلیقه‌ی عمومی را نیز با ظرافت ارتقاء دهد. او در تولید برنامه‌ها وسواس زیادی به خرج می‌داد و معروف است که گاهی یک برنامه را آنقدر گوش می‌داد و ویرایش می‌کرد که آن را از بر می‌شد. اغلب اوقات محل کار وی پر بود از هنرمندان و افراد صاحب‌نظر که وی از آنان دعوت می‌کرد برای گوش کردن به آثار و نظرخواهی از آنان به استودیو بیایند. در نتیجه‌ی کار او، جامعه نگاه مثبتی به موسیقی اصیل ایرانی پیدا کرد. موسیقی سنتی که تا قبل از آن با موسیقی کوچه بازاری همتراز انگاشته‌می‌شد، همواره در پشت درهای بسته اجرا‌می‌شد و خواننده‌های این نوع موسیقی را نیز همتراز مطربان دوره‌گرد می‌پنداشتند. تنها با همت و کوشش پیرنیا و همکارانش و پس از گذشت سالیان بسیار، موسیقی ایران جایگاه رفیع خود را بازیافت. در روزگار او تلویزیون به شکل امروزی رایج نبود و تنها وسایل ارتباط جمعی، رادیو و رومه بود. با در نظر گرفتن سطح پایین سواد جامعه در آن زمان، برنامه‌ی گلها نه تنها توانست درک عمومی مخاطبانش را نسبت موسیقی ایرانی افزایش دهد، بلکه آگاهی بسیاری از ایرانیان را از گنجینه‌ی سرشار ادب و شعر فارسی بالا برد. برنامه‌ی وی تبدیل به مکانی شده‌بود که در آنجا هنرمندان، خوانندگان و موسیقیدانان با یکدیگر آشنا می‌شدند و این خود دستمایه‌ی همکاری و تولید بسیاری از آثار فاخر موسیقی آن زمان، خارج از برنامه‌ی گلها بود. پیرنیا با اجرای پروژه‌ی گلها، بسیاری از هنرمندانی را که رو به فراموشی می‌رفتند، دوباره به جامعه معرفی کرد و موجب ماندگاری نام و هنر آنها شد.

تصاویر کمیاب از داریوش پیرنیا و ارکستر گلها

"داوود پیرنیا، بنیانگذار برنامه گلهای رادیو ایران. برنامه ای که در بیست و دو سال زندگی خود به معتبرترین جایگاه پیوند شعر و موسیقی سنتی تبدیل شد." "داود پیرنیا در تهران زاده شد. پدرش حسن پیرنیا - مشیرالدوله- از دولتمردان روشنفکر و تاریخ پژوه دوره قاجار بود." "داوود پیرنیا در ده سالگی" "داوود پیرنیا در کنار پدر و برادران" "داوود پیرنیا پشت میز وکالت. او پس از اتمام تحصیلات ابتدائی وارد مدرسه فرانسوی "سن لویی" شد و پس از چند سال برای تحصیل حقوق رهسپار سوئیس گردید. پیرنیا در بازگشت به ایران "کانون وکلا " را بنیاد کرد." "داوود پیرنیا در سوئیس. او در مدت اقامت در اروپا با موسیقی کلاسیک مغرب زمین آشنا شده و حتی به فراگیری پیانو پرداخته بود ولی در بازگشت به ایران، به فکر نوسازی موسیقی سنتی ایران افتاد." "در یکی از جلسات هفتگی اش با دوستان خود، صحبت از بنیاد برنامه ای برای تهیه شعر و موسیقی فاخر به میان آمد. همه تشویقش کردند و او دست به کار شد و نخستین برنامه گلهای جاویدان را در نوروز سال ۱۳۳۵ به مرحله پخش از رادیو رساند." "پس از گلهای جاویدان که هر هفته به عرضه آثار یکی از شاعران برجسته ایران اختصاص داشت "گلهای رنگارنگ" به میدان آمد که شعرهای گونه گونی را با شماری قطعات موسیقی در خور عرضه می‌کرد. چیزی نگذشت که "گلهای صحرائی" پدید آمد برای عرضه موسیقی بومی و پس از آن "یک شاخه گل" برای تک شعرها و تک آهنگ‌های درخشان و "برگ سبز" برای اجرای شعر و موسیقی عرفانی." "داوود پیرنیا در کنار هنرمندان برنامه گلها از جمله ملوک ضرابی" "ادیب خوانساری، مرتضی محجوبی و مرضیه در ایستگاه رادیو در میدان ارگ تهران" "برآورد می شود در طول ده سال سرپرستی داوود پیرنیا بر برنامه گلها، ۱۵۷ گلهای جاویدان، ۴۸۱ گلهای رنگارنگ، ۴۶۵ شاخه گل، ۳۱۲ برگ سبز، و ۶۲ گلهای صحرائی، در جمع ۱۴۳۷ برنامه در رادیو تولید شده باشد." "استودیو گلها، از چپ: ابوالحسن صبا، مرتضی محجوبی و علی تجویدی" "داوود پیرنیا در کنار فرزندانش داریوش و مهردخت" "داوود پیرنیا در دوران نخست وزیری احمد قوام معاون او بود؛ این عکس او را در دیداری رسمی در بغداد همراه با امیر حمزه در سال 1946 میلادی نشان می دهد." "داوود پیرنیا، نشسته روی صندلی، در جمع افراد خانواده، در سال 1349. او یک سال بعد در یازدهم آبان 1350 درگذشت." اغلب تصاویر این مقاله، همراه با توضیحاتشان از مطلبی در وب‌سایت بی‌بی‌سی فارسی برگرفته شده‌اند. همچنین متن مقاله، گردآوری متون مقالاتی از هنرنامه امروز و اِیُک تایمز است.

رادیو گلها با تاریخ موسیقی ایرانی پیوند دارد. بهتر می‌دانید که تنوع موسیقی ایرانی و تبحر نوازندگان، خوانندگان و برنامه‌سازان این مجموعهٔ عظیم موسیقی، هیچ‌گاه در تاریخ موسیقی ایران به این تراکم تکرار نشده است.

این آرشیو، بزرگترین و کاملترین آرشیو عمومی و قابل خرید است که همراهِ مجموعه‌ای از ۱۳ مستند مرتبط با موسیقی ایران و ۱۲ آلبوم مجموعهٔ چاووش قابل تهیه است.

در مجموعهٔ پیش رو که قبل‌تر در سال ۸۹ از چند آرشیو کوچک شخصی دیگر و فضای اینترنت گردآوری شد، جمعا ۲۲۰۰ برنامه از مجموعه برنامه‌های گوناگون رادیو گلها را در اختیار خواهید داشت.

۲۲۰۰ برنامه

۱۶۸۰۰۰ تومان

۱۴ دی‌وی‌دی / سونی

+هدیه: ۱۳ مستند موسیقی و ۱۲ آلبوم چاووش

توضیحات تکمیلی در دُکّان آنلاین

خرید پستی با امکان پرداخت در محل

فهرست محتویات آرشیو رادیو گلها

گل های رنگارنگ: ۴۸۸ برنامه

تکنوازان: ۴۳۰ برنامه

یک شاخه گل: ۴۵۰ برنامه

برگ سبز: ۳۱۲ برنامه

گل های تازه: ۲۰۱ برنامه

گلچین هفته: ۱۱۰ برنامه

موسیقی ایرانی: ۷۶ برنامه

گل های صحرایی: ۶۲ برنامه

گل های جاویدان: ۵۲ برنامه

نوای نی: ۳۰ برنامه

نوایی از موسیقی ملی: ۱۴

برنامه ساز و سخن: ۶ برنامه

شاخه گلی در غربت: ۵ برنامه

گل‌های غربت: ۵ آلبوم

رادیو گلها, برنامه گلها, ارکستر گلها, آرشیو رادیو گلها,  آرشیو برنامه گلها, دانلود برنامه گلها با کیفیت بالا, آرشیو رادیو گلها یک شاخه گل, مجموعه برنامه گلها, برنامه رادیو گلها, رادیو گلها موسیقی سنتی ایران

دانلود نمونه برنامه‌های آرشیو رادیو گلها

یک شاخه گل | برنامهٔ شمارهٔ ۴۱۷ | ۵۸ دقیقه | ۵۱ مگابایت

گل های رنگارنگ | برنامهٔ شمارهٔ ۲۴۴ | ۲۸ دقیقه | ۲۴ مگابایت

گل های تازه | برنامهٔ شمارهٔ ۲۳ | ۲۵ دقیقه | ۱۷ مگابایت

گل های صحرایی | برنامهٔ شمارهٔ ۶۰ | ۱۴ دقیقه | ۱۲ مگابایت

برگ سبز | برنامهٔ شمارهٔ ۶۳ | ۲۷ دقیقه | ۲۳ مگابایت

فهرست تعداد اندکی از خوانندگان و آهنگسازان برنامه‌های آرشیو رادیو گلها

نوازندگان و آهنگسازان:

• علینقی وزیری
• جواد بدیع زاده
• جواد معروفی
• روح‌الله خالقی
• پرویز یاحقی
• حسین یاحقی
• مرتضی محجوبی
• همایون خرم
• علی تجویدی
• حبیب‌الله بدیعی
• نصرالله زرین پنجه
• محمد میرنقیبی
• اسدالله ملک

خوانندگان:

• غلامحسین بنان
• محمدرضا شجریان
• ایرج
• مرضیه (اشرف‌السادات مرتضائی)
• پوران (فرح‌دخت عبّاسی طاقانی)
• اکبر گلپایگانی
• عبدالوهاب شهیدی
• محمود محمودی خوانساری
• الهه (بهار غلامحسینی)
• عبدالعلی وزیری
• پروین
• مهستی
• هایده
• حمیرا (پروانه امیر افشار)
• رویا
• حسین قوامی
• نادر گلچین
• کوروس سرهنگ زاده
• ناصر مسعودی

پخش آنلاین برنامه رادیو گلها +دانلود نمونه برنامه ها

پخش آنلاین برنامه گلها همراه با دانلود با کیفیت آرشیو رادیو گلها شامل تمام برنامه ها از جمله یک شاخه گل، برگ سبز، گلهای رنگارنگ، گلهای جاویدان، گلهای تازه.

در حال حاضر علاوه بر امکان پخش آنلاین برنامه رادیو گلها، تهیه و خرید آرشیو رادیو گلها بر روی دی‌وی‌دی نیز توسط برخی فروشگاه‌ها امکان‌پذیر است.

"ادیب خوانساری، مرتضی محجوبی و مرضیه در ایستگاه رادیو در میدان ارگ تهران"

گلهای هایده, گلهای رنگارنگ, رادیو گلها را بشنوید, رادیو گلها پخش زنده, رادیو گلها زنده, دانلود رادیو گلها, نصب رادیو گلها, پخش رادیو گلها, برنامه رادیو گلها, رادیو گلها موسیقی سنتی ایران

پخش آنلاین برنامه رادیو گلها

پخش آنلاین برنامه های رادیو گلها از طریق وبسایتی که به همت پژوهشگر دانشگاه سواس (SOAS)، جین لویسون، با حمایت بنیاد میراث ایران در لندن (Iran Heritage Foundation) و کتابخانهٔ بریتانیا (The British Library) ایجاد شده است ممکن است. همچنین در گذشته وب‌سایت www.radiogolha.net نیز امکان پخش زنده و آنلاین برنامه رادیو گلها را فراهم آورده بود که اکنون ظاهرا به دلیل مشکلات فنی این وب‌سایت قادر به پخش برنامه‌ها نیست.

دانلود برنامه گلها با کیفیت بالا از آرشیو دُکّان

یک شاخه گل | برنامهٔ شمارهٔ ۴۱۷ | ۵۸ دقیقه | ۵۱ مگابایت

گل های رنگارنگ | برنامهٔ شمارهٔ ۲۴۴ | ۲۸ دقیقه | ۲۴ مگابایت

گل های تازه | برنامهٔ شمارهٔ ۲۳ | ۲۵ دقیقه | ۱۷ مگابایت

گل های صحرایی | برنامهٔ شمارهٔ ۶۰ | ۱۴ دقیقه | ۱۲ مگابایت

برگ سبز | برنامهٔ شمارهٔ ۶۳ | ۲۷ دقیقه | ۲۳ مگابایت

نصب برنامه رادیو گلها, پخش زنده وانلاین رادیو گلها, کانال رادیو گلها, رادیو گلها در تلگرام, رادیو سنتی, موج رادیو گلها, دانلود برنامه گلها با کیفیت بالا, آرشیو رادیو گلها یک شاخه گل, پخش برنامه گلها

آغاز و تاریخچه برنامه رادیو گلها

برنامه‌های رادیویی به نام گلها (رادیو گلها)، در واقع مجموعه‌ای از برنامه‌های رادیویی موسیقی هستند که در ابتدا با برنامهٔ گل های جاویدان» به مدیریت آقای داوود پیرنیا در ۱۳۳۵ آغاز شد. وی که قبلا در یک دوره از پنج دوره نخست وزیری احمد قوام، معاون وی بود، موفق شد جمع بزرگی از بزرگان علم و ادب پارسی را در کنار منتقدان، نوازندگان و خوانندگان بزرگ زمان با خود همراه سازد تا این گنجینهٔ عظیم را به یادگار بگذارند.

این برنامه در دورهٔ سرپرستی آقای نصرت‌الله معینیان، بر مدیریت کلی رادیو ملی ایران ساخته شد و آن‌طور که از شواهد پیداست با حمایت بسیار از این برنامه همراه بوده است.

گل های جاویدان با سری برنامه‌های دیگری در مدت سرپرستی و مدیریت داوود پیرنیا ادامه پیدا کردند. وی در در سال ۱۳۴۶ از مدیریت آن کناره‌گیری کرد. در چند سال آینده، رهی معیری، محمد میرنقیبی و جهانبخش پازوکی مدیریت رادیو گلها را به عهده گرفتند که سال‌های چندان با ثباتی در تاریخ این مجموعه نیستند. تا این که در ۱۳۵۱ برنامهٔ جدیدی به مدیریت هوشنگ ابتهاج آغاز گردید که نام آن گل های رنگارنگ» شد.

در قالب برنامه‌های این مجموعه از ۱۳۳۵ تا ۱۳۵۷، ۸۵۰ ساعت مقدمه، تک‌نوازی، آواز و شعرخوانی تولید شد.

برنامه‌های رادیویی گلها در سال ۱۳۹۱ به همت پژوهشگر دانشگاه سواس (SOAS)، جین لویسون، با حمایت بنیاد میراث ایران در لندن (Iran Heritage Foundation) و کتابخانهٔ بریتانیا (The British Library) پس از ۷ سال پژوهش و گردآوری، به صورت دیجیتالی تهیه شد و در دسترس عموم در دسترس است. در زمان انتشار خبر دیجیتالی شدن برنامه‌های رادیو گلها، ۱۴۶۱ برنامه از سری برنامه‌های برگ سبز، گل های تازه، گل های جاویدان، گل های رنگارنگ، گل های صحرایی، یک شاخه گل» در وب‌سایت این پروژه در دسترس بود، که ممکن است تا کنون بر این تعداد افزوده شده باشد.

نام‌های دیگری که در آرشیو بازارچه می‌بینید، سایر برنامه‌های حوزهٔ موسیقی در رادیو تهران و بعدا رادیو ایران آن زمان هستند. بنا به تغییرات مدیریتی و تعدد برنامه‌های ساخته شده در این دوره از تاریخ رادیوی ایران، این که چه عنوانی را زیرمجموعهٔ برنامه‌های رادیو گلها ببینیم یا نه، مورد بحث خواهد بود. به این شکل، آرشیو بازارچه در واقع شامل ۸ عنوان برنامهٔ بیش‌تر نسبت به آرشیو آنلاین جین لویسون خواهد بود. هرچند طبعا کار عظیم تحقیقاتی که در این پروژه صورت گرفته قابل قیاس با گردآوری صرف نیست. پیشنهاد می‌شود مقالهٔ جین لویسون در معرفی رادیو گلها و داستان دیجیتالی کردن آن را بخوانید.

ارکستر گل‌ها اولین ارکستر گل‌ها در برنامۀ گل‌های جاویدان با حضور چند نوازندۀ معروف شکل گرفت: مرتضی محجوبی، ابوالحسن صبا، علی تجویدی، مهدی خالدی، محمد شیرخدایی، حسین همدانیان و سلیم فرزان از این نوازندگان بودند که نام آنها در ابتدای برنامه برده می‌شد. بعد از وسعت یافتن برنامۀ گل‌ها، ارکستر نیز از نوازندگان جوان و با استعداد استفاده کرد. پرویز یاحقی و همایون خرم از جوان‌ترها و محمود تاج‌بخش از قدیمی‌ترها، همچنین رضا ورزنده و امیرناصر افتتاح نیز جزو این نوازندگان بودند. بعدها نوازندگان برجسته‌ای از هنرستان موسیقی ملی به سرپرستی روح‌الله خالقی نیز به این ارکستر اضافه شدند. نصرالله زرین‌پنجه (تار) از استادان و علیرضا ایزدی شیرازی (ویولنسل) از جوان‌ترها بودند. صدای اصلی ارکستر گل‌ها در حدود سال‌های ۱۳۳۶-۱۳۳۹ ش شکل گرفت و سازهای زهی آرش‌های (ویولون‌ها)، تار(ها)، تنبک، کلارینت و فلوت در آن نقش اصلی داشتند. سنتور کم‌کم جای خود را به پیانو داد و نی» نیز کم‌کم وارد صدای ارکستر شد. بازسازی ارکستر گل‌ها در دو نوبت، ثمرۀ کوشش روح‌الله خالقی بود که می‌خواست آثاری از استادش علینقی وزیری را باشکوه هر چه تمام‌تر بازنوازی» کند و این کار را هم به بهترین نحو انجام داد. ارکستر گل‌ها بعد از۱۳۴۰– ۱۳۴۱ش با استخدام تعدادی از نوازندگان فارغ‌التحصیل از هنرستان عالی موسیقی (مثل فریدون شهبازیان و حسن یوسف زمانی و رحمت‌الله بدیعی) و استفاده از چند نوازندۀ غیرایرانی در بخش‌های هارمونیک، تجدید سازمان شد و توانست قدرتمندتر از سابق عمل کند. در زمان سرپرستی جواد معروفی نیز این ترکیب ارکستری، نسبتاً حفظ شد. با این تفاوت که در ارکستر گل‌های دورۀ معروفی، صدای خانوادۀ ویولون‌ها بر صدای سایر سازها مسلط بود و هارمونی چهار بخشی در آن رعایت می‌شد. صدای ارکستر گل‌های دورۀ خالقی، دارای دینامیسم بیشتر و رنگ‌آمیزی صوتی غنی‌تر بود و برای سازها و تکنوازی‌ها، نقش‌آفرینی‌های زیبایی در نظر گرفته شده بود. صدای ارکستر گل‌های دورۀ جواد معروفی، از یک‌دستی صوتی، زهی‌های پُر صدا، نقش مهم پیانویی اکمپانیمان (تخصص جواد معروفی در نوازندگی) و برجستگی خط آوازی صدای ارکستر، برخوردار بود. صدای این ارکستر در گذر زمان و تجربه یافتن نوازندگانش پخته‌تر شد و در سال‌های ۱۳۵۲-۱۳۵۶ ش به اوج رسید. این ارکستر بعد از انقلاب ۱۳۵۷ ش به دستور ریاست سازمان رادیو تلویزیون برای همیشه منحل شد و خاطرۀ آن فقط  در ضبط‌ها باقی مانده است.

در حال حاضر علاوه بر امکان پخش آنلاین برنامه رادیو گلها، تهیه و خرید آرشیو رادیو گلها بر روی دی‌وی‌دی نیز توسط برخی فروشگاه‌ها امکان‌پذیر است.

در ادامه امکان دانلود برنامه رادیو گلها وجود دارد و منبع مرتبط با پخش آنلاین این آرشیو بزرگ موسیقی سنتی ایران معرفی شده است. همچنین درباره تاریخ موسیقی ایران در دوران حمله اعراب، پس از انقلاب و دوران هخامنشی صحبت شده است.

"ادیب خوانساری، مرتضی محجوبی و مرضیه در ایستگاه رادیو در میدان ارگ تهران"

ویدئو: گلچینی از برنامه های گلهای رنگارنگ با آوای بانو پوران

دانلود برنامه گلها با کیفیت بالا

یک شاخه گل | برنامهٔ شمارهٔ ۴۱۷ | ۵۸ دقیقه | ۵۱ مگابایت

گل های رنگارنگ | برنامهٔ شمارهٔ ۲۴۴ | ۲۸ دقیقه | ۲۴ مگابایت

گل های تازه | برنامهٔ شمارهٔ ۲۳ | ۲۵ دقیقه | ۱۷ مگابایت

گل های صحرایی | برنامهٔ شمارهٔ ۶۰ | ۱۴ دقیقه | ۱۲ مگابایت

برگ سبز | برنامهٔ شمارهٔ ۶۳ | ۲۷ دقیقه | ۲۳ مگابایت

Read More: Iranian Traditional Music Dastgah Classification.

آغاز و تاریخچه برنامه رادیو گلها

برنامه‌های رادیویی به نام گلها (رادیو گلها)، در واقع مجموعه‌ای از برنامه‌های رادیویی موسیقی هستند که در ابتدا با برنامهٔ گل های جاویدان» به مدیریت آقای داوود پیرنیا در ۱۳۳۵ آغاز شد. وی که قبلا در یک دوره از پنج دوره نخست وزیری احمد قوام، معاون وی بود، موفق شد جمع بزرگی از بزرگان علم و ادب پارسی را در کنار منتقدان، نوازندگان و خوانندگان بزرگ زمان با خود همراه سازد تا این گنجینهٔ عظیم را به یادگار بگذارند.

این برنامه در دورهٔ سرپرستی آقای نصرت‌الله معینیان، بر مدیریت کلی رادیو ملی ایران ساخته شد و آن‌طور که از شواهد پیداست با حمایت بسیار از این برنامه همراه بوده است.

گل های جاویدان با سری برنامه‌های دیگری در مدت سرپرستی و مدیریت داوود پیرنیا ادامه پیدا کردند. وی در در سال ۱۳۴۶ از مدیریت آن کناره‌گیری کرد. در چند سال آینده، رهی معیری، محمد میرنقیبی و جهانبخش پازوکی مدیریت رادیو گلها را به عهده گرفتند که سال‌های چندان با ثباتی در تاریخ این مجموعه نیستند. تا این که در ۱۳۵۱ برنامهٔ جدیدی به مدیریت هوشنگ ابتهاج آغاز گردید که نام آن گل های رنگارنگ» شد.

در قالب برنامه‌های این مجموعه از ۱۳۳۵ تا ۱۳۵۷، ۸۵۰ ساعت مقدمه، تک‌نوازی، آواز و شعرخوانی تولید شد.

برنامه‌های رادیویی گلها در سال ۱۳۹۱ به همت پژوهشگر دانشگاه سواس (SOAS)، جین لویسون، با حمایت بنیاد میراث ایران در لندن (Iran Heritage Foundation) و کتابخانهٔ بریتانیا (The British Library) پس از ۷ سال پژوهش و گردآوری، به صورت دیجیتالی تهیه شد و در دسترس عموم در دسترس است. در زمان انتشار خبر دیجیتالی شدن برنامه‌های رادیو گلها، ۱۴۶۱ برنامه از سری برنامه‌های برگ سبز، گل های تازه، گل های جاویدان، گل های رنگارنگ، گل های صحرایی، یک شاخه گل» در وب‌سایت این پروژه در دسترس بود، که ممکن است تا کنون بر این تعداد افزوده شده باشد.

نام‌های دیگری که در آرشیو بازارچه می‌بینید، سایر برنامه‌های حوزهٔ موسیقی در رادیو تهران و بعدا رادیو ایران آن زمان هستند. بنا به تغییرات مدیریتی و تعدد برنامه‌های ساخته شده در این دوره از تاریخ رادیوی ایران، این که چه عنوانی را زیرمجموعهٔ برنامه‌های رادیو گلها ببینیم یا نه، مورد بحث خواهد بود. به این شکل، آرشیو بازارچه در واقع شامل ۸ عنوان برنامهٔ بیش‌تر نسبت به آرشیو آنلاین جین لویسون خواهد بود. هرچند طبعا کار عظیم تحقیقاتی که در این پروژه صورت گرفته قابل قیاس با گردآوری صرف نیست. پیشنهاد می‌شود مقالهٔ جین لویسون در معرفی رادیو گلها و داستان دیجیتالی کردن آن را بخوانید.

ارکستر گل‌ها اولین ارکستر گل‌ها در برنامۀ گل‌های جاویدان با حضور چند نوازندۀ معروف شکل گرفت: مرتضی محجوبی، ابوالحسن صبا، علی تجویدی، مهدی خالدی، محمد شیرخدایی، حسین همدانیان و سلیم فرزان از این نوازندگان بودند که نام آنها در ابتدای برنامه برده می‌شد. بعد از وسعت یافتن برنامۀ گل‌ها، ارکستر نیز از نوازندگان جوان و با استعداد استفاده کرد. پرویز یاحقی و همایون خرم از جوان‌ترها و محمود تاج‌بخش از قدیمی‌ترها، همچنین رضا ورزنده و امیرناصر افتتاح نیز جزو این نوازندگان بودند. بعدها نوازندگان برجسته‌ای از هنرستان موسیقی ملی به سرپرستی روح‌الله خالقی نیز به این ارکستر اضافه شدند. نصرالله زرین‌پنجه (تار) از استادان و علیرضا ایزدی شیرازی (ویولنسل) از جوان‌ترها بودند. صدای اصلی ارکستر گل‌ها در حدود سال‌های ۱۳۳۶-۱۳۳۹ ش شکل گرفت و سازهای زهی آرش‌های (ویولون‌ها)، تار(ها)، تنبک، کلارینت و فلوت در آن نقش اصلی داشتند. سنتور کم‌کم جای خود را به پیانو داد و نی» نیز کم‌کم وارد صدای ارکستر شد. بازسازی ارکستر گل‌ها در دو نوبت، ثمرۀ کوشش روح‌الله خالقی بود که می‌خواست آثاری از استادش علینقی وزیری را باشکوه هر چه تمام‌تر بازنوازی» کند و این کار را هم به بهترین نحو انجام داد. ارکستر گل‌ها بعد از۱۳۴۰– ۱۳۴۱ش با استخدام تعدادی از نوازندگان فارغ‌التحصیل از هنرستان عالی موسیقی (مثل فریدون شهبازیان و حسن یوسف زمانی و رحمت‌الله بدیعی) و استفاده از چند نوازندۀ غیرایرانی در بخش‌های هارمونیک، تجدید سازمان شد و توانست قدرتمندتر از سابق عمل کند. در زمان سرپرستی جواد معروفی نیز این ترکیب ارکستری، نسبتاً حفظ شد. با این تفاوت که در ارکستر گل‌های دورۀ معروفی، صدای خانوادۀ ویولون‌ها بر صدای سایر سازها مسلط بود و هارمونی چهار بخشی در آن رعایت می‌شد. صدای ارکستر گل‌های دورۀ خالقی، دارای دینامیسم بیشتر و رنگ‌آمیزی صوتی غنی‌تر بود و برای سازها و تکنوازی‌ها، نقش‌آفرینی‌های زیبایی در نظر گرفته شده بود. صدای ارکستر گل‌های دورۀ جواد معروفی، از یک‌دستی صوتی، زهی‌های پُر صدا، نقش مهم پیانویی اکمپانیمان (تخصص جواد معروفی در نوازندگی) و برجستگی خط آوازی صدای ارکستر، برخوردار بود. صدای این ارکستر در گذر زمان و تجربه یافتن نوازندگانش پخته‌تر شد و در سال‌های ۱۳۵۲-۱۳۵۶ ش به اوج رسید. این ارکستر بعد از انقلاب ۱۳۵۷ ش به دستور ریاست سازمان رادیو تلویزیون برای همیشه منحل شد و خاطرۀ آن فقط در ضبط‌ها باقی مانده است.

پخش آنلاین برنامه رادیو گلها

پخش آنلاین برنامه های رادیو گلها از طریق وبسایتی که به همت پژوهشگر دانشگاه سواس (SOAS)، جین لویسون، با حمایت بنیاد میراث ایران در لندن (Iran Heritage Foundation) و کتابخانهٔ بریتانیا (The British Library) ایجاد شده است ممکن است. همچنین در گذشته وب‌سایت www.radiogolha.net نیز امکان پخش زنده و آنلاین برنامه رادیو گلها را فراهم آورده بود که اکنون ظاهرا به دلیل مشکلات فنی این وب‌سایت قادر به پخش برنامه‌ها نیست.

Read More: Iranian Classical Music: The Discourses and Practice of Creativity

موسیقی در عصر هخامنشیان

نقل از هردوت، که در دوران امپراتوری هخامنشی که به امپراطوری پارسی نیز معروف است، موسیقی نقش مهمی بخصوص در دربارها داشته‌است. او می‌گوید که برای مراسم مذهبی پرستش خداوند، وجود موسیقی بسیار ضروری بوده‌است. پس از ابلاغ دین پیامبر زرتشت، میترا، شخصی که به عنوان داواً یک خدای دروغین یا شیطان و همچنین بتان دیگر بیشتر و بیشتر مقبول واقع شدند.

اصطلاح خنیای باستانی ایرانی یک اصطلاح مربوط به عصر پس از هخامنشیان است. فارسی زبان مورد استفاده در دربارها به همراه زبان پهلوی، زبان رسمی دوران امپراطوری ساسانی ۶۴۲–۲۲۴ میلادی بوده و در برگیرنده اکثریت همان کلمات و همان گرامر زبان پهلوی بوده‌است؛ بنابراین کلمه مورد استفاده برای موسیقی در دوران ساسانی و در دوران ناب فارسی معاصر در واقع کلمه خنیا می‌باشد.

آشنایی با تاریخچه موسیقی ایران  در دوره حمله اعراب

دوره حمله اعراب: قبل از حمله اعراب، ملودی‌هایی که در آن نغمه هائی از اوستا بنام مازدین نواخته می‌شد که با آن حال و هوا همخوانی داشت. پس از حمله اعراب بسیاری از مدها و ملودی‌ها بدلیل تهاجم اعراب که موسیقی را به عنوان مسئله‌ای غیر اخلاقی می‌دانستند، از بین رفتند.

هنگامی که اسلام بعنوان مذهب مسلط ایران پذیرفته گردید، تصمیم حکمرانان منع کلی موسیقی و بعدها دلسرد کردن مردم از زمزمه ادعیه مازدین بود.

موسیقی سنتی تا قرن بیستم در دادگاه‌ها نواخته می‌گردید. در زمان حکومت اسلامگرایان افراطی قرون وسطی، موسیقی بصورت مخفیانه نواخته می‌شد.

اگر چه اکثر حاکمان عرب فعالیت‌های مرتبط با موسیقی را ممنوع اعلام کردند، دیگران به موسیقی دانان ایران دستور دادند که قطعاتی را به صورت کتاب تصنیف کنند که به عربی آن را کتاب موسیقی کبیر» به معنای کتاب اعظم موسیقی می‌خواندند.

رهبران مذهبی اسلام در آغاز موسیقی را تحریم کرده و مایه فساد و بیهودگی می‌دانستند. اما در زمان عباسیان که به سبک ساسانیان دربار خویش را اداره می‌کردند، جنبه‌های دنیوی و غیردینی موسیقی افزایش یافت و موسیقی رونق تازه‌ای یافت؛ بعضی بزرگان موسیقی این دوران عبارتند از: ابوالفرج اصفهانی، عبدالقادرمراغی، [قطب الدین محمود شیرازی]، حکیم ابونصر فارابی و صفی الدین ارموی.

موسیقی دستگاهی در دوران جنگ ایران و عراق

روند تاثیرپذیری و تاثیرگذاری موسیقی دستگاهی بر جامعه پس از حمله عراق به ایران ادامه یافت و موسیقیدانان تا پایان دهه ۶۰ علاوه بر تولید قطعات موسیقی دستگاهی، نگاهی جدی به جنگ و احساسات جامعه داشتند.

از ۱۲ آلبوم چاووش، محتوای تعداد زیادی از قطعه‌های موسیقی در شش مجموعه آن تحت تاثیر فضای ی ایران بوده است. محمدرضا شجریان و شهرام ناظری خوانندگی اکثر این قطعات را بر عهده داشتند.

البته همراهی با رویدادهای ی و اجتماعی تنها شاخصه موسیقی‌ سنتی در سال‌های اول پس از انقلاب نبود بلکه مهمترین آثار حوزه موسیقی اصیل ایران طی ۴۰ سال گذشته در همین سال‌‌ها تولید شده است.

گلهای هایده, گلهای رنگارنگ, رادیو گلها پخش زنده, رادیو گلها زنده, کانال رادیو گلها